اختلال دیکته نویسی یا اختلال املا نویسی چیست؟ تشخیص+ علائم
سلامتی روانی و تحصیلی فرد از اهمیت بسزایی برخوردار است و اختلالاتی نظیر اختلال دیکته نویسی یا املا نویسی (Spelling Disorders) میتوانند بر این سلامت تأثیرگذار باشند. افراد مبتلا به این اختلالات ممکن است در تجربه یادگیری و ارتباط با محیط تحصیلی با چالشهایی روبهرو شوند که به مراقبت و درمانهای خاصی نیاز دارد. اختلال دیکته نویسی، بهعنوان یکی از اختلالات یادگیری، میتواند بر روحیه، روان و اعتمادبهنفس فرد تأثیرگذار بوده و زمینههایی از زندگی او را که نیازمند توانایی نوشتاری است، تحت تأثیر قرار دهد. درمان این اختلال نیازمند تلاش و همکاری مستمر افراد متخصص است؛ اما با دریافت مراقبت و راهنمایی مناسب، میتوان بهبود قابل توجهی در مهارتهای دیکته نویسی و املا نویسی کودکان ایجاد کرد.
اهمیت محیط خانواده، مدرسه و متخصصین در بهبود وضعیت افراد مبتلا به این اختلال بهوضوح دیده میشود. افراد با اختلال دیکته نویسی نیازمند حمایت فراوان هستند تا بتوانند با اعتمادبهنفس، به توانمندیهای خود پی ببرند. با درک دقیقتر از این اختلال و ارائه راهکارهای مناسب، میتوانیم به افراد مبتلا به این اختلال کمک کنیم.
اختلال دیکته نویسی چیست؟
اختلال دیکته نویسی یا Spelling Disorder یکی از اختلالات نوشتاری است که با ناتوانی در نوشتن صحیح و اشتباهات مکرر در املاء کلمات همراه است. افراد مبتلا به این اختلال، در نوشتههای خود بیشتر از افراد همسن و سال خود دارای غلط املایی هستند.
این اختلال بهعنوان یک مشکل نوشتاری در دسته اختلالات یادگیری قرار میگیرد. برای نوشتن، باید مهارتهای مختلفی را بهکار بگیریم. مهارتهای مکانیکی نوشتن، از جمله دستخط، هجی کردن و نقطهگذاری، از مهارتهای اساسی هستند. همچنین، مهارتهای زبانی مانند درک معنای کلمات و دستور زبان نیز اهمیت دارند.
مهارتهای تفکر مانند سازماندهی و برقراری ارتباط میان مطالب نیز به تکمیل مهارتهای قبلی کمک میکنند. از این دیدگاه، میتوان گفت که اختلالات دیکته نویسی دارای تنوع بسیاری هستند.
انواع اختلال دیکته نویسی
اختلالات دیکته نویسی میتوانند مشکلات گوناگونی در نوشتن کلمات بهوجود آورند و بهعنوان بخشی از اختلالات یادگیری شناخته میشوند. برخی از انواع اختلال دیکته نویسی عبارتاند از:
- اختلال وارونه نویسی
- جابجایی حروف
- جانشین کردن حروف به جای همدیگر
- جا انداختن بعضی از حروف و کلمات
- اختلال در املای نشانه ها
- اختلال دیسگرافیا
- اختلال دیسلکسیا
- اختلالات شنوایی و دیداری
- اختلالات عدم تمرکز
1. اختلال وارونه نویسی
- وارونه نویسی: در این حالت، فرد ممکن است کلمات را برعکس یا وارونه بنویسد که ناشی از مشکل در تشخیص جهت درست نوشتن است.
- قرینه نویسی: در این مورد، فرد ممکن است قسمتهایی از کلمات را با یکدیگر جابجا کند.
2.جابجایی حروف
- فرد ممکن است حروف را پسوپیش کند که موجب ایجاد کلمات جدید با معنای متفاوت میشود.
3.جانشین کردن حروف به جای همدیگر
- این مشکل ممکن است ناشی از تشابه حروف در نوشتار باشد، بهعنوان مثال حروفی مانند ج، ح، خ و چ که شبیه به یکدیگر هستند.
4.جا انداختن بعضی از حروف و کلمات
- فرد ممکن است بخشی از یک کلمه را در نوشتار حذف کند که موجب ایجاد کلمات ناقص یا با معانی متفاوت میشود.
5.اختلال در املای نشانه ها
- ممکن است فرد مشکلاتی در نوشتن نشانههای واجی یا تشدید داشته باشد.
6.اختلال دیسگرافیا یا اختلال نوشتن
- اختلال نوشتن شامل مشکل در مرحلههای حرکتی نوشتن میشود. فرد ممکن است در کنترل حرکات دقیق دست و انگشتان مشکل داشته باشد.
7.اختلال دیسلکسیا یا اختلال خواندن
- اختلال خواندن شامل مشکلاتی در تشخیص و تمییز بین نمادها و حروف است.
8.اختلالات شنوایی و دیداری
- این اختلالات ممکن است باعث شوکها یا نقصهایی در فرآیند شنوایی یا دیداری شوند و تأثیرات منفی بر نوشتن داشته باشند. ( اختلال پردازش شنوایی )
9.اختلالات عدم تمرکز
- این اختلالات شامل مشکلات در تمرکز و مدیریت توجه هستند که میتوانند به مشکلات در نوشتن منجر شوند.
این اختلالات میتوانند اثرات مختلفی بر روی نوشتار فرد داشته باشند و به ارزیابی دقیق و برنامههای درمانی یا آموزشی خاص نیاز دارند.
نشانههای اختلال دیکته نویسی یا ناتوانی در دیکته نویسی؛ راههای تشخیص اختلال دیکته نویسی
برای تشخیص اختلال دیکته نویسی کافی است نشانههای این اختلال را بشناسید. نشانههای اختلال دیکته نویسی یا اختلال املا نویسی شامل موارد زیر است:
- اشتباهات مکرر در املای کلمات
- ضعف در مهارتهای فونولوژیکال (ضعف در تشخیص و تمییز بین صداها و بخشهای صوتی کلمات).
- مشکل در استفاده از قوانین املایی
- وارونه نویسی
- قرینه نویسی
- ناتوانی در نوشتن تعداد دندانه حروف
- نوشتن حروف با آوای مشابه بهجای هم
- ناتوانی در نوشتن بر روی خط
- بدخط بودن
- ناتوانی در نوشتن یک کلمه یا حرف خاص
- مشکل در به دست گرفتن مداد
- دایره واژگان محدود
- مشکل در بهکار بردن علائم نگارشی مانند نقطه در پایان جملات
- مشکل در هجی کردن کلمات
- پررنگ یا کمرنگ نوشتن بیشازحد
- پاک کردن و دوباره نوشتن مداوم
- جا ماندن از املا و جا انداختن یک یا چند کلمه
- فاصله کموزیاد حروف و کلمات از همدیگر
- درد گرفتن انگشتان و خستهشدن کودک هنگام نوشتن املا
دلایل اختلال دیکته نویسی
اختلال دیکته نویسی میتواند ترکیبی از عوامل پیچیده فیزیولوژیک، شناختی و حتی اجتماعی باشند. در زیر به برخی از دلایل اختلال املا نویسی اشاره شده است:
- مشکلات حرکتی و عدم رشد مهارتهای حرکتی مانند نقص در توانایی کنترل حرکات دست و انگشتان.
- مشکلات آموزشی و روشهای آموزش ناکارآمد یا ناسازگار با نیازهای کودک.
- مشکلات حافظه مانند حافظه دیداری ضعیف (نقص در به یادآوری نمادها و حروف.)، حافظه شنیداری ضعیف (مشکلات در تفکیک و به یاد سپردن صداها و کلمات) و حساسیت شنیداری ناکافی یا زیاد به صداها.
- کمتوجهی و ناتوانی در تمرکز.
- اختلالات یادگیری مانند اختلال یادگیری انتقالی، اختلالات عصبی و اختلالات حواسی.
- عوامل فردی و اجتماعی.
- عوامل فرهنگی و محیط زندگی تأثیرگذار بر نحوه آموزش و پشتیبانی کودک.
- ضعف در فونولوژی (مشکلات در تشخیص و تمییز بین صداها و ساختارهای صوتی کلمات).
- عدم توازن بین مهارتهای مکانیکی و زبانی: ناتوانی در ترکیب مهارتهای مکانیکی نوشتن با مهارتهای زبانی مانند درک دستور زبان.
- چالشهای مرتبط با حافظه مانند عدم توانایی در به یاد سپردن الگوهای املایی و کلمات به دلیل مشکلات حافظه.
املا چگونه ارزیابی می شود؟
ارزیابی املای کودکان بهصورت چندمرحلهای انجام میشود. در ادامه، با چند روش ارزیابی املا آشنا میشویم:
- آزمون های املایی
- آزمون های هجی
- آزمون های تشخیص املا غلط
آزمون های املایی
- آزمون کلمات: این آزمونها کودکان را با کلمات مختلف مواجه میکنند و از آنها میخواهند کلمات را بهصورت صحیح بنویسند.
- آزمون متن: در این آزمون، یک متن با غلطهای املایی به کودک داده میشود و او باید کلمات و جملات را با املا صحیح بنویسد.
آزمون های هجی
- آزمون هجایی: این آزمون به کودکان میگوید که هر کلمه را به واحدهای صوتی یا هجاهای سازنده تجزیه کنند.
آزمون های تشخیص املا غلط
- آزمون تشخیص آوایی: بررسی میکند که آیا کودک مشکلاتی در تشخیص و تولید صداهای مختلف دارد یا خیر.
- آزمون تشخیص دیداری: بررسی میکند که آیا کودک مشکلاتی در تشخیص و ترتیب حروف و کلمات دیداری دارد یا خیر.
- آزمون تشخیص زنجیرهای: این آزمون به ارزیابی توانایی کودک در ایجاد و حفظ دنبالههای حروف و کلمات میپردازد.
ارزیابی توسط یک روانشناس یا متخصص املا میتواند به والدین و معلمان کمک کند تا مشکلات املایی را درک کنند و برنامههای درمانی یا آموزشی مناسبی را برای کودکان ارائه دهند. همچنین، اگر مشکلات املایی با مشکلات شنوایی مرتبط باشند، ارزیابی شنوایی نیز انجام میشود. برای پیگیری سریعتر می توانید از مشاوره تلفنی کودک کمک بگیرید.
راه های درمان اختلال دیکته نویسی
راه های درمان اختلال دیکته نویسی در حالت کلی شامل موارد زیر است:
- استفاده از شیوهها و متدهای جدید املانویسی مانند متد سوانسون.
- درمان دارویی: استفاده از داروهای مؤثر در افزایش توانایی تمرکز و کاهش اختلالات شناختی.
- روان درمانی: جلسات مشاوره برای تسهیل در فرآیند نوشتن و مدیریت استرس.
- ابزارهای نوروساینس: استفاده از فناوریهای پیشرفته برای تقویت عملکرد مغز و بهبود مهارتهای نوشتاری.
- آموزش قوانین املایی: ارائه آموزش مستقیم در خصوص قوانین املایی و تمرینات مکرر در این زمینه.
- تمرینات فونولوژیکال: تمریناتی که به تقویت توانایی تشخیص و تمییز بین صداها و ساختارهای صوتی کلمات کمک کنند.
- استفاده از تکنولوژی: استفاده از نرمافزارها و ابزارهای آموزشی مبتنی بر فناوری جهت تقویت مهارتهای املایی.
- روان درمانی: مشاوره برای مدیریت استرس و افزایش اعتمادبهنفس در زمینه نوشتن.
- مشاور تحصیلی: با بررسی عمیقتر علل احتمالی اختلال دیکته نویسی، مشاوران میتوانند برنامههای آموزشی مناسب را تعیین کنند و به افراد کمک کنند تا با موفقیت با چالشهای یادگیری خود روبرو شوند.
- نوروفیدبک: استفاده از تکنیکهای نوروفیدبک برای تقویت تواناییهای حسی و شناختی میتواند در درمان اختلال املا نویسی مؤثر باشد.
- تمرینات حرکتی: استفاده از تمرینات مختلف برای تقویت مهارتهای حرکتی دست و انگشتان.
- تمرینات حسی: انجام تمرینات حسی برای بهبود حساسیت شنیداری و تفکیک صداها.
تفاوت اختلال نوشتن و اختلال املا نویسی
اختلال یادگیری نوشتن (dysgraphia) و اختلال املا نویسی (spelling disorder) دو اختلال مختلف در حوزه یادگیری هستند و هرکدام دارای ویژگیها و نشانههای خاص خود هستند.
اختلال نوشتن (Dysgraphia):
- تعریف: اختلال نوشتن یک اختلال یادگیری است. کودکان درگیر با این اختلال، توانایی کمتری در نوشتن نسبت به دیگران دارند. وقتی از آنها خواسته میشود که چیزی بنویسند، ممکن است ناخواسته از آن خودداری کرده یا اشکالاتی غیرعادی در نوشتههایشان دیده شود.
- علائم: مشکل در نگهداشتن و استفاده از ابزارهای نویسندگی (مداد، خودکار، قلم). ناهماهنگی در اندازه و فاصله حروف و کلمات. مشکل در دنبال کردن خطوط متن و حفظ کردن چینش کلمات. چالش در نوشتن با سرعت بالا، خطاهای بدنویسی یا نارسانویسی، فاصلهنویسی بین حروف و کلمات، مشکل در قرار دادن نقطه و سرکش و کجنویسی.
- علل: مشکلات حرکتی و حسی، مشکلات در پردازش اطلاعات حسی مانند اطلاعات تصویری، اختلالاتی در حافظه و پردازش اطلاعات، عوامل ژنتیکی، مشکلات اجتماعی و روانی مانند استرس، اضطراب و مشکلات خانوادگی والدین.
این در حالی است که اختلال املا نویسی به مشکلاتی در نوشتن صحیح کلمات و املای صحیح آنها اشاره دارد. همانطور که اشاره شد، اختلال املا نویسی یا Spelling Disorder یکی از اختلالات نوشتاری است که با ناتوانی در نوشتن صحیح و اشتباهات مکرر در املاء کلمات همراه است. افراد مبتلا به این اختلال، غلطهای املایی بیشتر از حد نرمال در نوشتههای خود دارند.
سخن پایانی
اختلال دیکته نویسی یا اختلال املا نویسی مسائلی هستند که برخی کودکان با آن مواجه میشوند و ممکن است بر توانایی نوشتن و املای صحیح کلمات تأثیر گذاشته باشد. این اختلالات میتوانند در چندین جنبه مختلف از زندگی افراد تأثیر بگذارند. در دنیای امروز، با پیشرفت علم و فناوری، فرصتهای فراوانی برای کمک به کودکان مبتلا به این اختلالات وجود دارد.
از طریق متخصصان روانشناسی، گفتاردرمانی و کاردرمانی، کودکان میتوانند با یادگیری تکنیکها و استراتژیهای مناسب، مهارتهای خود را بهبود دهند. همچنین، حمایت از کودکان مبتلا به این اختلالات از سوی خانواده، مدرسه و جامعه میتواند نقش مثبت و مؤثری در مسیر بهبودی داشته باشد. بهعنوان جامعه، ما میتوانیم با آگاهی بیشتر از اختلال دیکته نویسی، فراهم کردن محیطهای حمایتی و ارتقاء فرهنگ احترام و تفهیم، به کودکان مبتلا به این اختلالات کمک کنیم تا به بهترین شکل ممکن در زندگی خود پیش بروند.
دیدگاهتان را بنویسید