اختلال بیان نوشتاری نوعی اختلال یادگیری رایج است که بر نحوه نوشتن افکار تأثیر می‌گذارد. ممکن است افراد مبتلا به آن ایده‌های بزرگی داشته باشند، اما نوشته‌های آن‌ها به هم ریخته و پر از اشتباهات گرامری و نقطه‌گذاری است. چراکه در حین نوشتن، ایده‌هایی که پیش از این بسیار ساده به نظر می‌رسیدند، ناگهان به فراموشی سپرده می‌شوند و این مسئله فرد را گیج و ناامید می‌کند.

کارشناسان معتقدند که 8 تا 15 درصد از مردم جهان، به اختلال بیان نوشتاری مبتلا هستند. در این میان 3 تا 10 درصد از مبتلایان، کودکان در سن مدرسه هستند. اگرچه این اختلال می‌تواند بر روند تحصیل و حتی شغل آینده تاثیر بگذارد، اما افراد درگیر آن به اندازه سایر افراد باهوش هستند. از این رو، با استراتژی‌ها و تکنیک‌های مختلف می‌توان کمک زیادی به آن‌ها کرد. در ادامه به جزئیات بیشتری در این زمینه اشاره خواهیم کرد.

اختلال بیان نوشتاری چیست؟

عمل نوشتن نیاز به داشتن مهارت زبانی، مهارت‌های بصری و مهارت‌های حرکتی مورد نیاز برای تشکیل حروف است. اختلال بیان نوشتاری می‌تواند شامل ترکیبی از مشکلات حرکتی ظریف، مشکلات زبانی، مشکلات بینایی و مشکلات توجه و حافظه به دلایل زیر باشد:

ژنتیک
اختلالات مربوط به رشد
ضربه یا آسیب مغزی
اختلال در مراکز زبانی، ادراکی و حرکتی مغز
اختلال پردازش شنوایی
اختلال پردازش بینایی

در این شرایط فرد برای نوشتن و سازماندهی افکار روی کاغذ با استفاده از یک قالب ادبی مناسب، مشکل پیدا می‌کند. کودکان مبتلا به آن اغلب در تکمیل تکالیف مدرسه و استفاده از مهارت نوشتن در موقعیت‌های روزمره، با مشکلات زیادی مواجه می‌شوند.

بهتر است بدانید که شدت اختلال بیان نوشتاری، از خفیف تا شدید متغیر است. در موارد شدید، می‌تواند چندین حوزه تحصیلی را تحت تأثیر قرار دهد. به طوری که فرد بعید است که آن مهارت‌ها را بدون تدریس فشرده و تخصصی در بیشتر سال‌های تحصیلی بیاموزد. پس تشخیص علائم اختلال بیان نوشتاری توسط یک متخصص و درمان آن تا در سنین کودکی، ضرورت دارد.

انواع اختلال بیان نوشتاری

برخی از کودکان مبتلا به این اختلال، ممکن است در ردیابی اشکال یا نوشتن حروف مشکل داشته باشند. دیگران ممکن است بتوانند حروف را به خوبی بنویسند، اما برای انجام این کار بسیار کند باشند. بچه‌های دیگر قلم خوبی دارند، اما نمی‌توانند افکار خود را به خوبی سازماندهی کنند تا یک پاراگراف یا داستان خوب بنویسند. از این رو انواع اختلال بیان نوشتاری با عناوین زیر وجود دارد:

نارسانویسی
اختلال دیکته نویسی-اشکال در املانویسی (در اثر ناتوانی برای نوشتن کلمات از روی حفظ و بدون مقدمه)
اشکال در انشانویسی (به‌دلیل ناتوانی در تشخیص کلمات معنی‌دار و نوشتن افکار و ایده‌ها)

علائم و نشانه های اختلال بیان نوشتاری

برخلاف تصور رایج، این نوع اختلال یادگیری ارتباطی با میزان هوش ندارد. زیرا کسانی‌که اختلال بیان نوشتاری را تجربه می‌کنند ممکن است بتوانند استدلال‌های بسیار منطقی و سنجیده‌ای را به‌صورت شفاهی مطرح کنند، اما نمی‌توانند آن‌ها را بنویسند. جالب است بدانید که علائم اختلال بیان نوشتاری دقیقا برای همه افراد یکسان به نظر نمی‌رسند. در اینجا مشکلاتی وجود دارند که ممکن است در نوشته‌های آن‌ها مشاهده کنید:

جملات یا پاراگراف‌های ناقص
استفاده نادرست از کلمات
گم شدن افعال یا اسامی در جمله‌ها
پاراگراف‌ها و مقالاتی که سازماندهی مشخصی ندارند
تاکید مداوم روی کلمات خاص
بی‌توجهی به جزئیات مهم
آهسته تایپ کردن و نوشتن

از علائم رفتاری اختلال بیان نوشتاری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

بهانه آوردن مداوم کودک و اجتناب از نوشتن تکالیف
شکایت کودک از ناتوانی در فکر کردن برای نوشتن یا ندانستن این مسئله که از کجا باید برای نوشتن شروع کرد.
نشستن طولانی‌مدت کودک پشت میز، بدون نوشتن حتی یک جمله

راه های تشخیص اختلال بیان نوشتاری

ازآنجایی‌که اختلال بیان نوشتاری توانایی نوشتن جملات، داستان‌ها و مقالات منسجم را تا حدی تحت تأثیر قرار می‌دهد، مانع از عملکرد صحیح در مدرسه یا محل کار می‌شود. به‌همین‌دلیل، تشخیص به موقع آن اهمیت زیادی دارد. قابل ذکر است که این اختلال اغلب با اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) و اختلال خواندن (نارساخوانی) همراه و تشخیص آن کمی پیچیده‌ است.

تنها راه برای دانستن اینکه آیا کسی اختلال بیان نوشتاری دارد یا خیر، ارزیابی جامع است. والدین می‌توانند از مدرسه درخواست کنند که فرزندشان را ارزیابی کند. معمولا ارزیابی مدارس رایگان است.

اگرچه برخی از متخصصان ارزیابی خصوصی انجام می‌دهند، اما این کار می‌تواند بسیار پرهزینه باشد. البته در برخی موارد، راه‌هایی برای دریافت ارزیابی خصوصی به‌صورت رایگان یا با هزینه کم نیز وجود دارد. چند نوع از متخصصان وجود دارند که احتمال وجود اختلال بیان نوشتاری را ارزیابی می‌کنند. کسانی چون:

روانشناسان مدرسه
روانشناسان بالینی
آسیب‌شناسان گفتار و زبان
روانپزشکان یا متخصصان اعصاب و روان

ارزیابان از یک سری تست برای بررسی مهارت‌های نوشتاری استفاده می‌کنند. آن‌ها همچنین نقاط قوت و ضعف کودک را در زمینه‌های دیگر آزمایش می‌کنند. معمولا در ابتدا ارزیابی عصب روانشناختی که به بسیاری از جنبه‌های نوشتاری و مهارت‌های مرتبط با آن می‌پردازد، انجام می‌شود. این ارزیابی شامل آزمون هوش، آزمون‌ پیشرفت تحصیلی، آزمون‌ توانایی‌ بینایی حرکتی و آزمون‌هایی است که ممکن است برای رد کردن شرایطی مانند ADHD انجام شوند.

در این حین، متخصص با نگاه کردن به نحوه نوشتن حروف یا جملات کودک، ارزیابی‌های کیفی نیز انجام می‌دهد. همچنین ممکن است بخواهد نمونه‌هایی از نوشته‌های کودک در مدرسه را ببیند. در نهایت، آزمون‌هایی مانند موارد زیر برای تشخیص قطعی اختلال بیان نوشتاری انجام می‌شوند:

آزمون املا
آزمون دست‌خط
آزمون مهارت‌های تایپی
آزمون دستور زبان
آزمون مقاله‌نویسی
آزمون روان‌نویسی

راه های درمان اختلال بیان نوشتاری

اگرچه پس از تشخیص اختلال بیان نوشتاری، روند درمان توسط مشاوره تلفنی کودک، گفتاردرمان و کاردرمان آغاز می‌شود. اما لازم است بدانید که هیچ درمان قطعی وجود ندارد. زیرا مهارت نوشتن شامل فرآیندهای بسیاری ازجمله فرمول‌بندی ایده‌ها، سازماندهی ایده‌ها، استفاده از دستور زبان صحیح، املای صحیح کلمات و خوانا نوشتن است. بسیاری از برنامه‌های درمانی تنها می‌توانند بر یک یا دو مورد از این مسائل تمرکز کنند. در نتیجه به کمک آن‌ها فقط می‌توان روند نوشتن را آسان‌تر کرد.

در مرحله اول، کاردرمان برای خوانا نوشتن، روی بهبود توانایی فیزیکی کودک تمرکز می‌کند. در واقع با اصلاح نحوه در دست گرفتن مداد، به کودکان کمک می‌کند تا حروف را به شکل صحیحی بنویسد. همچنین هرگونه ضعف حسی حرکتی دست‌ها را درمان می‌کند.

سایر برنامه‌های درمانی بر توانایی قرار دادن افکار بر روی کاغذ تمرکز دارند و توسط گفتاردرمان اجرا می‌شوند. در این روش‌ها، نوشتن به‌عنوان فرآیندی آموزش داده می‌شود که ابتدا شامل سازمان‌دهی و ترتیب دادن ایده‌ها و سپس نگارش و ویرایش آن‌ها روی کاغذ است.

امروزه برخی از برنامه‌ها به کودکان کمک می‌کنند تا ایده‌های خود را با استفاده از الگوهای آماده شده و مدل‌های نوشتاری سازماندهی کنند. گاهی اوقات به این برنامه‌ها سازمان‌دهنده‌های گرافیکی می‌گویند. مطمئنا با صرف زمان، دانش آموزان می‌توانند هنگام نوشتن از این محصولات به‌عنوان حافظه خارجی استفاده کنند. این کار به آزادسازی حافظه فعال یا حافظه کاری کمک زیادی می‌کند. در نهایت نیز معلم می‌تواند با انجام کارهای زیر روند درمان اختلال بیان نوشتاری را تسریع کند:

ترغیب دانش‌آموز به استفاده از کامپیوتر
کمک به دانش‌آموز برای یادداشت‌برداری (مثلا یادداشت‌برداری از یک دوست)
اجازه دادن به دانش‌آموز برای ضبط گفته‌های مطرح شده در کلاس
ارائه زمان اضافی برای انجام تست‌ها و تکالیف کتبی توسط دانش‌آموز
ارائه فرصت‌هایی برای آموزش علم به دانش‌آموز از طریق ابزارهای دیگر

اگرچه معلمان و گفتاردرمانان روی جنبه‌های زبانی نوشتار کار می‌کنند تا به زبان‌آموزان کمک کنند درک و بیان گفتاری و نوشتاری صحیحی داشته باشند. اما لازم است شما نیز در منزل از فرزند خود حمایت کنید و کمک کنید تا با آرامش و دقت عمل بیشتری تکالیف خود را انجام دهد.

تفاوت اختلال بیان نوشتاری و اختلال نوشتن

یکی از سوالاتی که اغلب مطرح می‌شود، این است که آیا اختلال نوشتن (دیسگرافی) و اختلال بیان نوشتاری یکسان هستند؟ در پاسخ می‌توان گفت اگرچه هر دو بر توانایی نوشتن تأثیر می‌گذارند، اما کاملا متفاوت هستند.

اختلال نوشتن بر ظاهر دست‌خط فرد تأثیر می‌گذارد و افراد مبتلا به آن کلمات را اشتباه می‌نویسند. درحالی‌که اختلال بیان نوشتاری در قالب‌بندی افکار و ایده‌ها به‌صورت کلمات نوشتاری، مشکل ایجاد می‌کند.

اختلال نوشتن اغلب برای اشاره به مشکلات دست‌خط و سایر جنبه‌های فنی نوشتن استفاده می‌شود. در مقابل، بسیاری از کارشناسان از اصطلاح اختلال بیان نوشتاری برای توصیف دانش‌آموزانی استفاده می‌کنند که با مشکلات عمیق‌تر در زمینه نوشتن دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند. زیرا آن‌ها ممکن است اختلالات مغزی داشته باشند که سازماندهی افکار و بیان موثر آن‌ها را برایشان دشوار می‌کنند.

پس اگر با روانشناس یا معلمی کار می‌کنید که یک یا هر دو این اصطلاحات را ذکر می‌کند، حتما از او بپرسید که دقیقا منظورش چیست. این کار به شما کمک می‌کند تا متوجه شوید که او در کودک شما چه چیزی را مشاهده می‌کند. همچنین می‌تواند راه‌های موثرتری برای کمک به فرزندتان به شما نشان دهد.

به عنوان مثال، استفاده از ابزارهایی مانند گیره‌های مداد و کاغذهایی با خطوط برجسته، ممکن است برای کودکانی که دست‌خط بدی دارند مفید باشد. یک صفحه کلید یا نرم‌افزار مخصوص نوشتن دیکته نیز می‌تواند کمک کند. درحالی‌که برای بچه‌هایی که در بیان افکار خود مشکل دارند، ابزارهای ساده‌ای مانند نقشه‌های ذهنی و سازمان‌دهنده‌های گرافیکی وجود دارند.

بنابراین، از ابتدا به‌دنبال درک صحیح وضعیت و مشکلات فرزند خود باشید تا بتوانید برای بهبود اختلال او در بهترین مسیر قدم بردارید!

منابع:

https://classrooms.com/written-expression-disorder/

https://www.understood.org/articles/what-is-written-expression-disorder

https://www.verywellfamily.com/what-are-learning-disabilities-in-writing-2162443

ورود/عضویت

اختلال بیان نوشتاری چیست؟ راه های تشخیص اختلال بیان نوشتاری