بسیاری از کودکان ممکن است در مدرسه برای یادگیری برخی از موضوعات یا مهارت‌ها مشکل داشته باشند. این مسئله می‌تواند نشانه‌ای از اختلال یادگیری باشد. از نظر متخصصان، کودکان مبتلا به این اختلال تنبل نیستند و مشکلی از نظر هوش یا انگیزه ندارند بلکه مغز آن‌ها ساختار متفاوتی دارد که بر نحوه دریافت و پردازش اطلاعات تأثیر می‌گذارد. به زبان ساده، این کودکان چیزها را متفاوت می‌بینند، می‌شنوند و درک می‌کنند.

رایج‌ترین انواع اختلال یادگیری شامل اختلال خواندن، اختلال نوشتن و اختلال ریاضی است. این اختلالات به طور قابل توجهی توانایی کودک را برای یادگیری چیزهای جدید مختل می‌کنند. پس برای بهبود کیفیت زندگی باید خیلی سریع به فکر تشخیص و درمان اختلال یادگیری بود.

تخمین زده شده است که 8 تا 10 درصد از کودکان زیر 18 درگیر این مشکل هستند و اغلب در سال‌های تحصیل در مدرسه شناسایی می‌شوند. درک این نکته مهم است که کودکان دارای ناتوانی در یادگیری اغلب باهوش هستند، اما ممکن است نتوانند بین توانایی‌های بالقوه‌شان و مهارت‌هایی که از آن‌ها انتظار می‌رود، تعادل برقرار کنند. جالب است بدانید که افراد برجسته و تاثیرگذاری مانند آلبرت انیشتین، لئوناردو داوینچی، توماس ادیسون و وینستون چرچیل نیز درگیر این اختلال بودند.

این مقاله به بررسی علائم و نحوه تشخیص و درمان اختلال یادگیری می‌پردازد. پیشنهاد می‌کنیم برای کمک به فرزند خود آن را مطالعه کنید.

اختلالات یادگیری در کودکان چیست؟

اختلالات یادگیری را می‌توان به‌عنوان گروهی از اختلالات عصبی رشدی در نظر گرفت که می‌توانند بر نحوه دریافت، استفاده، ذخیره و ارسال اطلاعات در مغز تأثیر بگذارند. برخی از کودکان دارای ناتوانی‌های یادگیری خاص مانند اختلال یادگیری خواندن و نوشتن هستند، اما برخی دیگر ممکن است شرایطی مانند اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) یا کم‌شنوایی داشته باشند که بر روند یادگیری اثر منفی می‌گذارند.

دلایل زیادی مانند ژنتیک، نارس بودن و وزن کم نوزاد هنگام تولد، بروز آسیب یا بیماری در دوران کودکی (مانند مننژیت، آسیب شدید به سر و مسمومیت با سرب) و حتی آسیب عاطفی وجود دارند که باعث می‌شوند کودک در یادگیری با مشکل مواجه شود. قبل از اشاره به نحوه درمان اختلال یادگیری، لازم است با انواع آن آشنا شوید:

اختلال یادگیری خواندن
اختلال یادگیری نوشتن
اختلال یادگیری ریاضی
اختلال یادگیری در گفتار و زبان
اختلال یادگیری غیرکلامی

اختلال یادگیری خواندن

در اصطلاح پزشکی اختلال خواندن با عنوان دیسلکسیا (dyslexia) یاد می‌شود. معمولا زمانی رخ می‌دهد که کودک قدرت درک رابطه بین صداها، حروف و کلمات و در مرحله بعد عبارات و پاراگراف‌ها را ندارد. در این شرایط، کودک برای تشخیص حروف و کلمات مشکل پیدا می‌کند و مانند سایر همسالان خود نمی‌تواند به سرعت و به خوبی متون مختلف را بخواند.

اختلال یادگیری نوشتن

اختلال نوشتن یا دیسگرافی (dysgraphia)، در اثر ناتوانی در سازماندهی افکار بر روی کاغذ و مشکل در تشکیل کلمات و حروف بروز می‌کند. این مسئله معمولا در هنگام نوشتن تکالیف مدارس توسط کودک، خود را بروز می‌دهد.

اختلال یادگیری ریاضی

اختلال ریاضی یا دیسکلکولیا (dyscalculia)، معمولا در اثر ناتوانی در حفظ و شمارش اعداد یا سازماندهی عملیات ریاضی بروز می‌کند. این اختلال باعث می‌شود که کودک برای یادگیری قوانین اساسی ریاضی و انجام مسائل ریاضی مشکل پیدا کند.

اختلال یادگیری در گفتار و زبان

کودکان مبتلا به اختلالات گفتاری و زبانی ممکن است برای درک و استفاده از کلمات دچار مشکل شوند. به‌همین‌دلیل، در خواندن و نوشتن، انجام مسائل ریاضی، دنبال کردن دستورالعمل‌ها و پاسخگویی به سوالات توانمند نیستند.

اختلالات یادگیری غیرکلامی

کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری غیرکلامی اغلب مهارت‌های زبانی خوبی دارند. آن‌ها می‌توانند در حفظ کلمات نیز عالی باشند. اما ممکن است در یادگیری برخی از مهارت‌ها مانند موارد زیر مشکل داشته باشند:

درک مکان اشیاء
درک مفاهیم انتزاعی
خواندن احساسات افراد از طریق حالات چهره و نشانه‌های دیگر
مهارت‌های حرکتی ظریف مانند نوشتن
برنامه‌ریزی و سازماندهی مسائل
درک وظایف

اختلال یادگیری کودکان را چگونه تشخیص دهیم؟

صرف نظر از علت بروز اختلال یادگیری، اولین قدم این است که تشخیص دهید فرزندتان درگیر چه مشکلاتی است و نگرانی‌های خود را با معلم او، پزشک اطفال و روانپزشک در میان بگذارید. برای تشخیص اختلال یادگیری باید علائم کودک را زیر نظر بگیرید. از علائم قابل توجه اختلال یادگیری در کودکان پیش‌دبستانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

مشکل در تلفظ کلمات
مشکل در پیدا کردن کلمه مناسب هنگام صحبت کردن
مشکل در یادگیری حروف الفبا، اعداد، رنگ‌ها، شکل‌ها یا روزهای هفته
مشکل در پیروی از دستورالعمل‌های عادی مانند بستن دکمه و زیپ یا گره زدن بند کفش
مشکل در کنترل مدادرنگی، مداد و قیچی

علائم اختلال یادگیری در کودکان 5 تا 9 سال عبارتند از:

مشکل در یادگیری ارتباط بین حروف و صداها
مشکل در ترکیب صداها برای ساختن کلمات
مشکل در خواندن کلمات ساده
مشکل در یادگیری مهارت‌های جدید
اشتباهات مکرر در نوشتن کلمات
مشکل در یادگیری مفاهیم پایه ریاضی

همچنین نشانه‌های اختلال یادگیری در کودکان 10 تا 13 سال شامل موارد زیر هستند:

مشکل در درک مطلب و یادگیری مهارت‌های ریاضی
مشکل در خواندن و نوشتن
دست خط بد و املا غلط کلمات
مشکل در سازماندهی وسایل اتاق خواب و انجام تکالیف
ناتوانی در دنبال کردن بحث‌های کلاس درس و بیان افکار با صدای بلند

اصولا روانپزشک برای تشخیص و درمان اختلال یادگیری، ابتدا با معاینه فیزیکی و انجام چند تست، سطح بینایی و شنوایی یا سایر مشکلات پزشکی که می‌توانند یادگیری را سخت‌تر کنند را بررسی می‌کند. سپس نوع اختلال را مشخص می‌کند تا روند درمان اختلال یادگیری به درستی طی شود.

آیا اختلال یادگیری در کودکان درمان می‌شود؟

اقدام سریع برای درمان اختلال یادگیری در کودکان، اهمیت زیادی دارد. زیرا بی‌توجهی به این مسئله باعث می‌شود که فرآیند رشد کودک به تعویق بیافتد و به مرور دچار اضطراب در کودکان، افسردگی، عزت نفس پایین و کاهش انگیزه شود. اغلب روند درمان اختلال یادگیری در کودکان توسط تیمی از متخصصان زیر دنبال می‌شود:

روانپزشک
روانشناس
کاردرمان
گفتاردرمان
معلم کودکان استثنایی
مددکار اجتماعی
مشاوره تلفنی کودک

این متخصصان با هم کار می‌کنند و هرکدام خدمات آموزشی ویژه‌ای ارائه دهند.

راه های درمان اختلال یادگیری در کودکان

خوشبختانه راه های درمان اختلالات یادگیری در کودکان کم نیستند. اگر فرزند شما اختلال یادگیری دارد، کاردرمان می‌تواند مشکلات نوشتاری او را بهبود بخشد. گفتاردرمان نیز می‌تواند به تقویت مهارت‌های زبانی او کمک کند. همچنین روان‌درمانی توسط روانشناس می‌تواند به او کمک کند تا با مسائل عاطفی به خوبی برخورد کنند و از مهارت‌های مقابله‌ای آگاه شود.

برخی از کودکان ممکن است به تشخیص روانپزشک نیاز به مصرف دارو برای بهبود تمرکز و رفع اضطراب و افسردگی در کودکان داشته باشند. اخیرا نیز در این زمینه به تاثیر مثبت نوروفیدبک اشاره شده است.

مطمئنا اگر کودک شما به مدرسه می‌رود، روانپزشک یا روانشناس به شما توصیه می‌کند که محیط آموزشی او را تغییر دهید. زیرا کودکان مبتلا به ناتوانی‌های یادگیری نیاز به آموزش توسط معلمان ویژه دارند. معلمان کودکان استثنایی به خوبی می‌دانند که چگونه یک ارزیابی جامع از توانایی‌های کودک انجام دهند و سپس به کودک کمک کنند تا ضمن جبران ناتوانی‌های خود، نقاط قوت خود را تقویت کند.

راه های درمان اختلال یادگیری خواندن

در حال حاضر هیچ دارویی برای درمان اختلال خواندن وجود ندارد. اما گفتاردرمان می‌تواند با آموزش مستمر، مهارت‌های جدید خواندن را به کودک آموزش دهد. معمولا مدارس استثنایی برای کمک به رفع این مشکل کتاب‌های صوتی به‌منظور گوش دادن در حین مطالعه ارائه می‌دهند.

مهم‌ترین کاری که شما به‌عنوان والدین می‌توانید انجام دهید، این است که هر روز زمانی را برای خواندن مطالب با صدای بلند با فرزندتان اختصاص دهید.

راه های درمان اختلال یادگیری نوشتن

اگر کودک شما به‌دلیل مشکلات جسمی دچار اختلال یادگیری نوشتن است، کاردرمان می‌تواند به بهبود قدرت و هماهنگی حرکات دست او کمک کند. اما اگر کودک شما از نظر ذهنی مشکل دارد، گفتاردرمان در کنار کاردرمان می‌تواند راهبردهایی را آموزش دهد تا کودک نقاط ضعف خود را برطرف کند. در خانه نیز می‌توانید از گیره‌های مخصوص مداد و سایر ابزارهایی که ممکن است نوشتن را آسان‌تر کنند، استفاده کنید.

راه های درمان اختلال یادگیری ریاضی

اختلال یادگیری ریاضی در کودکان قابل درمان است، زیرا مغز آن‌ها هنوز در حال رشد است. آن‌ها می‌توانند تحت نظر متخصص آموزش‌دیده مهارت‌های ریاضی را بیاموزند و توانایی‌های لازم برای سازگاری با این شرایط را توسعه دهند. معمولا روند درمان اختلال یادگیری ریاضی تحت نظارت معلمان کودکان استثنایی انجام می‌شود.

راه های درمان اختلال یادگیری کودکان در خانه

به فرزندتان توضیح دهید که داشتن اختلال یادگیری به این معنا نیست که او به اندازه سایر کودکان باهوش نیست. برای تسریع روند درمان اختلال یادگیری، در خانه روی نقاط قوت فرزندتان تمرکز کنید. فرزندتان را تشویق کنید که به‌دنبال علایقی باشد که اعتماد‌به‌نفس او را افزایش می‌دهند.

همچنین کمک کنید تا تمرینات و تکالیف خود را با دقت بیشتری انجام دهد. همیشه فرزندتان را به خاطر انجام کارهایی که توانایی انجام آن‌ها را دارد تحسین کنید. با مشارکت دادن او در فعالیت‌های اجتماعی، کمک کنید تا مهارت‌های اجتماعی و عاطفی را یاد بگیرد.

چرا اختلالات یادگیری در کودکان باید درمان شوند؟

مواجهه با این مسئله که فرزند شما دچار اختلال یادگیری است، می‌تواند سخت باشد. چراکه هیچ پدر و مادری نمی‌خواهد فرزندش را در رنج ببیند. اما نکته مهمی که باید به خاطر بسپارید این است که اکثر بچه‌های دارای ناتوانی‌های یادگیری به اندازه بقیه باهوش هستند. آن‌ها فقط باید به روش‌هایی آموزش داده شوند که متناسب با سبکهای یادگیری منحصربه‌فرد خودشان هستند.

مطمئنا با آگاهی بیشتر در مورد اختلالات یادگیری فرزندتان و درمان زودهنگام آن‌ها تحت نظر متخصصان، می‌توانید راه را برای موفقیت او در تحصیل، شغل، اجتماع و زندگی زناشویی هموار کنید.

منابع:

https://www.verywellmind.com/learning-disabilities-types-causes-symptoms-and-treatment-6386232

https://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/childrens-health/in-depth/learning-disorders/art-20046105

https://www.cdc.gov/ncbddd/developmentaldisabilities/learning-disorder.html

https://www.healthychildren.org/English/health-issues/conditions/learning-disabilities/Pages/Learning-Disabilities-What-Parents-Need-To-Know.aspx

ورود/عضویت

راه های درمان اختلال یادگیری در کودکان (خواندن، نوشتن، ریاضی)